Bệnh hen suyễn, hay hen phế quản là một căn bệnh mãn tính đường hô hấp gây ho, khó thở và thở khò khè. Bệnh thường tái diễn theo chu kỳ và nhiều lần trong năm. Nếu không được điều trị, nhiều trường hợp nghiêm trọng có thể dẫn đến tử vong.
Dưới đây là các thông tin về bệnh hen suyễn mà bạn có thể tìm hiểu để nhận biết và kịp thời chữa trị.
Xem thêm:
TOP 6 ĐỊA CHỈ CHỮA HEN SUYỄN UY TÍN Ở TP.HCM – HÀ NỘI
Bệnh hen suyễn là gì?
Hen suyễn là một bệnh viêm đường hô hấp mãn tính ở phổi, còn được gọi là hen phế quản. Khi mắc hen suyễn, đường thở của bạn bị thu hẹp và sưng lên, có thể tiết thêm chất nhầy. Điều này khiến người bệnh cảm thấy khó thở và gây ho, thở khò khè, khó thở và tức ngực.
Các triệu chứng của căn bệnh này thường không liên tục và có thể nặng hơn vào ban đêm hoặc khi vận động.
Ai có thể mắc bệnh hen suyễn?
Bất kỳ ai cũng có thể mắc phải bệnh hen suyễn ở mọi lứa tuổi. Những người bị dị ứng hoặc những người tiếp xúc với khói thuốc dễ bị hen suyễn.
Bên cạnh đó, các thống kê cho thấy những bé gái mới sinh có xu hướng mắc bệnh hen suyễn nhiều hơn các bé trai. Bệnh thường ảnh hưởng đến người da đen nhiều hơn so với các chủng tộc khác.
Dấu hiệu bệnh hen suyễn
Các triệu chứng hen phế quản khác nhau ở mỗi người. Một số người bị hen suyễn có thể bị kéo dài mà không có bất kỳ triệu chứng nào hoặc chỉ gặp phải tại một thời điểm nhất định. Những người khác có thể gặp tình trạng này mỗi ngày.
Đối với một số người, các dấu hiệu và triệu chứng bệnh bùng phát trong một số tình huống nhất định:
► Bệnh hen suyễn do tập thể dục: có thể nặng hơn khi tập trong không khí lạnh và khô
►Bệnh hen suyễn nghề nghiệp: do các chất kích thích tại nơi làm việc như khói hóa chất, khí hoặc bụi gây ra
►Bệnh hen suyễn do dị ứng: bị kích hoạt bởi các chất trong không khí, chẳng hạn như phấn hoa, bào tử nấm mốc, chất thải của gián, hoặc nước bọt do vật nuôi tiết ra (lông thú cưng)
Các triệu chứng hen suyễn khác có thể bao gồm:
❀ Tức ngực, chóng mặt
❀ Lo lắng, mệt mỏi hoặc căng thẳng
❀ Khó thở, thở nhanh, gấp
❀ Khó ngủ
❀ Ho, đặc biệt là vào ban đêm, khi cười, hoặc khi tập thể dục
Lưu ý: Có một số các dấu hiệu cho thấy bệnh hen suyễn có thể đang trở nên tồi tệ hơn mà người bệnh cần lưu tâm, như là khó thở ngày càng tăng, nhu cầu sử dụng ống hít giảm đau nhanh thường xuyên hơn và các triệu chứng hen suyễn diễn ra thường xuyên, dai dẳng hơn.
Chẩn đoán bệnh hen suyễn
Chẩn đoán hen suyễn dựa trên một số yếu tố, bao gồm tiền sử y tế chi tiết, khám sức khỏe, các triệu chứng của bạn, sức khỏe tổng thể và kết quả xét nghiệm được thực hiện theo quy trình từ lâm sàng đến cận lâm sàng.
Việc khai thác tiền sử và thăm khám như trên giúp bác sĩ loại trừ được các bệnh lý có triệu chứng tương tự với hen suyễn, như:
► Bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính (COPD)
► Viêm phế quản tăng bạch cầu
► Viêm phổi quá mẫn
► Rối loạn chức năng dây thanh quản
►Viêm tiểu phế quản tắc nghẽn
Ngoài ra, các xét nghiệm cận lâm sàng nhằm giúp các bác sĩ chẩn đoán và tiên lượng bệnh, bao gồm:
Hô hấp ký: kiểm tra thể tích và tốc độ khí thở ra sau khi hít thở sâu nhằm đánh giá mức độ hẹp phế quản.
Từ đó xác định được kiểu rối loạn thông khí của bệnh nhân. Người mắc bệnh hen phế quản có kiểu rối loạn thông khí tắc nghẽn (thể hiện với thông số FEV1 giảm, giảm chỉ số Tiffeau FEV1/VC, VC và FVC có thể giảm) có hồi phục sau khi thực hiện test giãn phế quản (thể hiện với FEV1 tăng trên 12% hoặc tăng 200ml so với trước khi thực hiện test).
Đo lưu lượng đỉnh (PEF): PEF giảm là biểu hiện của chức năng phổi suy yếu và bệnh hen suyễn đang nặng dần.
Chụp X quang phổi: phát hiện các biến chứng và các bệnh lý kèm theo.
Bên cạnh đó, các xét nghiệm miễn dịch giúp xác định dị nguyên gây bệnh như:
Test da (skin prick test), thường dùng để phát hiện các dị nguyên phổ biến như vải, phấn hoa, lông thú cưng.
Xác định nồng độ IgE
Nguyên nhân bệnh hen suyễn
Hen suyễn có thể xảy ra ngẫu nhiên hoặc sau khi tiếp xúc với các chất gây kích ứng. Các tác nhân gây hen suyễn phổ biến bao gồm:
❀ Dị ứng (ví dụ: với mạt bụi nhà, lông động vật hoặc phấn hoa)
❀ Khói ô nhiễm Tập thể dục
❀ Tiếp xúc không khí lạnh gây cảm lạnh hoặc cúm
❀ Di truyền từ người thân trong gia đình có khả năng mắc cao
❀ Giới tính: Đối với trẻ con, các bé trai thường dễ mắc hơn so với bé gái. Ở thanh thiếu niên và người lớn, hen phế quản phổ biến hơn ở nữ giới.
❀ Tính chất công việc có tiếp xúc với các chất ô nhiễm, dễ kích ứng
❀ Mắc bệnh như nhiễm trùng phổi, béo phì cũng có nguy cơ bị hen suyễn cao cao
Việc xác định và tránh các tác nhân gây hen suyễn có thể giúp bạn kiểm soát các triệu chứng của mình.
Các biến chứng của bệnh
Mặc dù bệnh hen suyễn thông thường có thể được kiểm soát, nhưng đây vẫn là một tình trạng nghiêm trọng có thể gây ra một số vấn đề như:
❀ Cảm thấy mệt mỏi mọi lúc
❀ Hoạt động kém hiệu quả
❀ Căng thẳng, lo lắng hoặc trầm cảm
❀ Nhiễm trùng phổi (viêm phổi)
❀ Chậm phát triển hoặc dậy thì ở trẻ em</
Ngoài ra còn có nguy cơ lên cơn hen suyễn nghiêm trọng, có thể đe dọa đến tính mạng. Đây là lý do tại sao điều quan trọng là phải tuân theo kế hoạch điều trị của bạn và không bỏ qua các triệu chứng của bạn nếu chúng trở nên tồi tệ hơn.
Điều trị hen suyễn như thế nào?
Hiện chưa có cách chữa trị, nhưng có những phương pháp điều trị đơn giản có thể giúp kiểm soát các triệu chứng để không ảnh hưởng lớn đến cuộc sống của bạn.
Các mục tiêu của việc điều trị bệnh hen suyễn gồm:
- Nhận biết và tránh tiếp xúc với các tác nhân khởi phát cơn hen
- Dùng thuốc điều trị kiểm soát triệu chứng
Người bệnh nên chú ý tránh các dị nguyên gây kích ứng trên, kết hợp dùng thuốc và thực hiện các biện pháp trị liệu khác nhau nhằm cải thiện tình trạng bệnh hen suyễn.
Dùng thuốc
Các bác sĩ có thể kê đơn thuốc để kiểm soát các triệu chứng của bệnh. Hen suyễn thường được điều trị bằng cách sử dụng ống hít, một thiết bị nhỏ cho phép bạn hít vào các loại thuốc.
Các loại chính là:
➥ Ống hít phòng ngừa (lâu dài) – được sử dụng hàng ngày để ngăn ngừa các triệu chứng hen suyễn xảy ra.
➥ Một số người cũng cần uống thuốc viên.
Các loại thuốc điều trị cụ thể của bệnh gồm:
Thuốc kiểm soát hen suyễn lâu dài: Thường được dùng hàng ngày, là cốt lõi của việc điều trị hen suyễn. Những loại thuốc này giúp kiểm soát cơn hen suyễn hàng ngày và giúp giảm nguy cơ lên cơn hen suyễn. Các loại thuốc kiểm soát lâu dài bao gồm:
- Corticoid dạng hít (fluticasone propionate, budesonide, ciclesonide,…)
- Các chất bổ trợ leukotriene (montelukast, zafirlukast, zileuton)
- Thuốc hít kết hợp (fluticasone-salmeterol, budesonide-formoterol, fluticasone furoate-vilanterol…)
- Viên uống hàng ngày Theophylin (Theo-24, Elixophyllin, Theochron) (ít phổ biến)
Thuốc giảm nhanh triệu chứng (khẩn cấp): được sử dụng khi cần thiết để giảm triệu chứng nhanh chóng, ngắn hạn trong cơn hen suyễn. Các loại thuốc giảm đau nhanh bao gồm:
- Thuốc chủ vận beta tác dụng ngắn: Là các loại thuốc giãn phế quản dạng hít, giảm đau nhanh có tác dụng trong vòng vài phút để giảm nhanh các triệu chứng trong cơn hen suyễn. Gồm có albuterol (ProAir HFA, Ventolin HFA,…) và levalbuterol (Xopenex, Xopenex HFA).
- Thuốc chủ vận beta: tác dụng ngắn có có dạng ống hít cầm tay hoặc máy phun sương, là một máy chuyển thuốc hen suyễn thành dạng sương mù mịn. Chúng được hít vào qua khẩu trang hoặc ống ngậm nhằm kiểm soát tình trạng cơn hen tức thì.
- Thuốc kháng cholinergic: chủ yếu được sử dụng cho bệnh khí phế thũng và viêm phế quản mãn tính, nhưng có thể được sử dụng để điều trị bệnh hen suyễn. Gồm có ipratropium (Atrovent HFA) và tiotropium (Spiriva, Spiriva Respimat).
- Corticosteroid uống và tiêm tĩnh mạch: giúp làm giảm viêm đường thở do hen suyễn nặng. Bao gồm prednisone (Prednisone Intensol, Rayos) và methylprednisolone (Medrol, Depo-Medrol, Solu-Medrol).
Các liệu pháp sinh học cho bệnh hen suyễn:
Là điều trị bằng cách tiêm những mũi tiêm hoặc dịch truyền được tiêm vài tuần một lần. Chúng hoạt động bằng cách nhắm mục tiêu vào một tế bào hoặc protein trong cơ thể bạn để ngăn ngừa sưng, viêm đường thở. Liệu pháp này dành cho bệnh hen suyễn từ trung bình đến nặng khó điều trị bằng liệu pháp hít hoặc loại thuốc kể trên, hoặc những người bị hen suyễn thuộc trường hợp đặc biệt.
Thay đổi lối sống lành mạnh
Ngoài việc sử dụng thuốc duy trì, bạn có thể thực hiện các bước mỗi ngày để giúp bản thân khỏe mạnh hơn và giảm nguy cơ lên cơn hen suyễn. Chúng bao gồm:
❀Không hút thuốc lá: Các chất kích thích như khói thuốc lá có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh và trầm trọng bệnh hen suyễn.
❀ Ăn một chế độ ăn uống lành mạnh hơn: nhằm cân bằng và giúp cải thiện sức khỏe tổng thể của bạn.
Lưu ý: Thực phẩm giàu chất dinh dưỡng rất quan trọng để giúp giảm các triệu chứng, nhưng dị ứng thực phẩm có thể gây ra các triệu chứng hen suyễn.
Bệnh hen phế quản tuy không thể chữa khỏi hoàn toàn, tuy nhiên có thể kiểm soát tốt nếu được điều trị đúng cách. Do đó, người bệnh nếu nhận thấy các dấu hiệu của bệnh nên thăm khám kịp thời để được các bác sĩ kiểm tra và chẩn đoán, chỉ định dùng thuốc một cách hiệu quả nhất để bệnh mau chóng được cải thiện.
Nguồn:
https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/asthma/symptoms-causes/syc-20369653
https://www.healthline.com/health/asthma
https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/asthma/symptoms-causes/syc-20369653
